قسمت اصلی مورد استفادهی بوته ی چای، برگ آن است که به صورتهای مختلف تبدیل به انواع چای می شود.
با توجه به این که در ایران دو نمونه چای سبز و چای سیاه وجود دارد و بسیاری از افراد از ماهیت آنها اطلاع کاملی نداشته و خواص متعددی برای آنها قائل می شوند، در این مطلب انواع چای موجود در ایران و جهان و خواص مربوط به آن را بیان می کنیم.
لازم به ذکر است که گیاه چای سبز و سیاه یکی است، ولی در نوع عمل آوردن آنها تفاوت وجود دارد.
چای سبز(GREEN TEA)
در صورتی که برگ تازهی چای را به سرعت خشک کنند، چای سبز به دست می آید. در این شرایط اجازهی تخمیر به چای داده نمی شود.
مهم ترین خواص چای سبز شامل موارد زیر است:
ضد پوسیدگی دندان به علت فلوراید بالا، ضد سرطان معده و پوست ، ضد خارش و التهاب حاصل از گزش حشرات، تحریک سیستم ایمنی بدن.
چای سبز در کشور چین، ژاپن، ترکمن صحرای ایران و بعضی نقاط دیگر مصرف دارد. چای سبز را می توان مانند چای سیاه، دم کرده و مصرف نمود
چای سیاه یا معمولی(BLACK TEA)
در صورتـــی کـــه بـــرگ تــازهی چـــــــای، مــورد عمـلیــات تـخمـیــر(FERMENTATION) قرار گیرد، تغییراتی در رنگ، بو، مزه و مواد و اثرات آن نسبت به چای سبز ایجاد می شود. پس از مراحل تخمیر، آن را خشک کرده و بسته بندی می کنند.
با وجود این که امروزه چای معمولی به عنوان یک نوشیدنی گرم با مصرف بسیار گسترده رو به روست، ولی باید در نظر داشت که چای علاوه بر خوراکی بودن به عنوان یک گیاه دارویی با اهمیت، دارای خواص متعددی است. با توجه به قدمت شناخت چای توسط بشر و مصرف بسیار زیاد آن، هزاران تحقیق وسیع بر روی آن صورت گرفته که نشان دهندهی اهمیت این گیاه با ارزش است.
تا کنون ۵۱ اثر مختلف از چای گزارش شده که مهم ترین این خواص عبارتاند از: ضد درد، ضد آمیب، ضد آلزایمر (ضد فراموشی)، ضد آرتریت ، ضد تصلب شرابین، ضد باکتری، ضد سرطان ، ضد افسردگی، ضد قند خون ، ضد التهاب، ضد جهش ژنی، ضد نیتروزآمین، ضد اکسیدان ، ضد اسپاسم، ضد ویروس، قابض، مقوی قلب، محرک سیستم عصبی مرکزی، ادرار آور، محافظ کبد ، کاهندهی پرفشاری خون ، محرک قدرت ایمنی بدن، کاهش دهندهی چربی خون، کاهش دهندهی تری گلیسریدها و محرک مجاری تنفسی.
خواص مذکور بین چای سبز و معمولی مشترک بوده و بسته به درصد مواد موجود در آن ها ممکن است در قدرت اثر آنها تفاوت وجود داشته باشد.
چای اولونگ(OOLONG TEA)
در صورتی که برگ تازه ی چای به صورت ناقص تخمیر شود، چای اولونگ به دست می آید. این گونه چای در ایران و بسیاری از نقاط دنیا تولید نمی شود، ولی در کشور چین تولید می شود.
از خواص مهم چای اولونگ، کاهش کلسترول خون است که می تواند در هر وعدهی غذای چرب، مقدار کلسترول خون را در حد متعادل نگه دارد. هم چنین دانشمندان ژاپنی معتقد هستند که مصرف این نوع چای باعث کاهش فشارخون شده و می تواند در جلوگیری از بعضی مشکلات قلبی- عروقی موثر باشد.
چای گل گاو زبان و سنبل طیب :
طرز تهیه چای . گل گاو زبان ( ۴ قاشق مربا خوری ) به اضافه سنبل طیب ( ۱ قاشق مربا خوری ) . ۱ عدد لیمو عمانی در ۲ لیوان آب سرد و مقداری نبات … خواص – گاو زبان دارای طبیعت گرم و تر . آرام بخش اعصاب . خواب آور . مسکن سردرد های عصبی . و دردهای کلیه . ضد سودا و صفرا … سنبل طیب – طبیعت گرم . ضد قولنج و اسپاسم . ضد تشنج و صرع . تقویت قوه باء
چای به لیمو زیرفون :
طرز تهیه چای . به لیمو ( ۱قاشق مربا خوری ) به اضافه زیرفون ( ۱ قاشق غذا خوری ) در یک قوری ( ۲ لیوان آب سرد ) به همراه مقداری نبات … خواص – طبیعت گرم . ضد سرما خوردگی . ضد ناراحتی عصبی . ضد تشنج . ضد نقرس . ضد سیاتیک . ضد غلظت خون . ضد رماتیسم . خواب آور شب . ضد میگرن . آرام بخش . ضد تپش قلب . تقویت معده . ضد آسم . پایین آورنده فشار خون . ضد اسهال . شستشو دهنده کلیه
چای بادرنجبویه زیرفون :
طرز تهیه چای . بادرنجبویه ( ۱قاشق مربا خوری ) به اضافه زیرفون ( ۱ قاشق مربا خوری ) در یک قوری ( ۲ لیوان آب سرد ) به همراه مقداری نبات … خواص – طبیعت خیلی گرم . در بعضی مزاج ها بالا برنده قوی فشار خون . مقوی قلب و اعصاب . فوق العاده آرام بخش . گیاه مورد علاقه حضرت علی (ع) . ضد صدای گوش . نشاط آور . ضد بیماریهای کلیه . ضد بوی بد دهان
چای بابونه :
طرز تهیه چای . بابونه ( ۱قاشق غذا خوری ) در یک قوری به علاوه ۲ لیوان آب سرد . به همراه مقداری نبات … خواص – طبیعت معتدل و دیم آن .. گرم و خشک . آرام بخش اعصاب . معده . روده . و تقویت آنها . ضد تب . ضد انگل . ضد یبوست . اشتها آور .
ضد بلغم و صفرا . شستشو دهنده بسیار قوی کلیه ها .
چای به لیمو :
طرز تهیه چای . به لیمو ( یک قاشق غذا خوری ) در یک قوری به علاوه ۲ لیوان آب سرد . به همراه مقداری نبات … خواص – طبیعت گرم . خواب آور شب . آرام بخش . ضد میگرن . ضد سردرد . ضد تپش قلب . تقویت حافظه . ضد نفخ . تقویت معده . ضد آسم
چای دارچین : Cinnamon Tea
طرز تهیه چای . دارچین ( چند قلم آسیاب نشده ) در یک قوری به علاوه ۲ لیوان آب سرد . به همراه مقداری نبات … خواص – طبیعت گرم و خشک . محرک اعصاب . شستشو دهنده کلیه . دفع رطوبت اخلاط . مفرح . تقویت قوه باء . اشتها آور . ضد دلهره . ضد بوی بد دهان . تقویت کبد و معده . تاثیر آن تا ۱۵ سال در بدن میماند
چای زنجبیل : Ginger Tea
طرز تهیه چای . زنجبیل ( یک قاشق مربا خوری کوبیده ) در یک قوری به همراه ۲ لیوان آب سرد و مقداری نبات … خواص – طبیعت گرم و خشک . بالا برنده فوری فشار خون . ضد ضعف اعصاب . تقویت حافظه . تنظیم ادرار . ضد رطوبت مزاج . ضد بلغم و صفرا . تقویت قوه باء . مقوی جهاز هاضمه . ضد سم غذایی . مقوی معده . مسکن . مقوی قوای ریسه بدن
چای میوه گل نسترن :
خواص : دارای عناصر بسیار با ارزش, حاوی ویتامین «ث» , مؤثر در تقویت سیستم ایمنی بدن,پایین آورنده فشار خون . ضد قند خون . ضد ورم و درد کلیه . شستشو دهنده کلیه . سرشار از ویتامین ث . ضد سرما خوردگی . مقوی معده . ضد اسهال
طرز تهیه چای . گل نسترن ( ۱۵ عدد ) در یک قوری با ۲ لیوان آب سرد به همراه مقداری نبات … خواص – طبیعت معتدل و خشک .
شیوه مصرف : ۲قاشق چای خوری از میوه خرد شده گل نسترن را در یک چهارم لیترآب سرد بریزید. سپس آن را روی حرارت قرار داده،به مدت ۱۰دقیقه بجوشانید.بعد آن را از صافی ردکنید. آن را با مقداری عسل شیرین کرده و روزانه ۳فنجان از آن بنوشید.
توجه :
افراد مبتلا به دیابت بهتر است آن را بدون افزودن عسل میل نمایند.
چای زیرفون :
طرز تهیه چای . زیرفون ( یک قاشق غذا خوری ) در یک قوری با ۲ لیوان آب سرد و نبات … خواص – طبیعت گرم . ضد ناراحتی های عصبی و تشنج ها . ضد میگرن های مزمن . ضد بی خوابی . ضد سردرد . ضد بیماریهای ریوی . ضد زکام . ضد غلظت خون . ضد استفراغ . ضد آرتروز نقرس و سیاتیک .. برای خانم های باردار ممنوع است
چای آویشن :
طرز تهیه چای . آویشن ( یک قاشق غذا خوری ) در یک قوری با ۲ لیوان آب سرد و مقداری نبات … خواص – طبیعت معتدل . بالا برنده فشار خون . تقویت اعصاب . رفع کولیتهای مزمن . شستشو دهنده کلیه . ضد انگل . ضد رطوبت بدن . ضد صفرا . ضد زکام .. سرفه و آسم . اشتها آور . ضد غلظت خون . تقویت بینایی
چای اکلیل کوهی :
طرز تهیه چای . اکلیل کوهی ( یک قاشق غذا خوری ) در یک قوری با ۲ لیوان آب سرد و مقدار متناسبی نبات … خواص – طبیعت معتدل و گرم . گیاهی کاملا معجزه گر . مقوی اعصاب . شستشو دهنده قوی کلیه . ضد صفرا . ضد دلهره و اضطراب . تقویت بدن . زکام . آسم . سیاه سرفه . مقوی معده . ضد درد رماتیسمی و استخوانی . ضد سنگ کیسه صفرا
چای اسطو خودوس : Lavander Tea
طرز تهیه چای . اسطو خودوس ( یک قاشق غذا خوری ) با ۲ لیوان آب سرد و مقداری نبات … خواص – طبیعت گرم و خشک . آرام بخش اعصاب . ضد میگرن . ضد زکام . آسم و برونشیت . مسکن . درمان رماتیسم . ضد اگزما . شستشو دهنده کلیه . در اکثر بیماری ها کاربرد دارد.
چای زعفران : Saffron Tea
طرز تهیه چای . زعفران ( یک قاشق مربا خوری کوبیده ) در یک قوری با آب سرد و مقداری نبات … خواص – طبیعت گرم و خشک . مفرح . مقوی قلب . محرک قوای مغزی . نشاط آور . خنده آور . ضد کرم خوردگی دندان . شستشو دهنده کلیه . مقوی معده . ضد سرفه . ضد حساسیت . خلط آور
چای نعناع
طرز تهیه چای . نعناع ( یک قاشق غذا خوری ) با ۲ لیوان آب سرد و مقداری نبات … خواص – طبیعت معتدل و اندکی گرم . ضد اسهال . ضد استفراغ . ضد نفخ معده . مقوی معده . خشبو کننده دهان . آرام کننده روده ها . رفع خستگی . رفع ناراحتی های کیسه صفرا . رفع ناراحتی های ریوی . تنگی نفس و آسم . ضد سرفه
چای چلتوک ( شلتوک ) برنج :
طرز تهیه چای . چلتوک ( یک قاشق غذا خوری ) در یک قوری با ۲ لیوان آب سرد و مقداری نبات … خواص – سرشار از ویتامین . جلوگیری از سفید شدن و ریزش موی سر . ضد یبوست مزمن . برای خانم ها ممنوع است .
چای گلپر
طرز تهیه چای : گلپر ( یک قاشق غذا خوری ) در یک قوری با ۲ لیوان آب سرد و مقداری نبات … خواص – طبیعت گرم و خشک، تقویت کننده عالی حافظه، ضد صرع قوی . ضد فراموشی . ضد انواع اسهال . تقویت قوه باء . ضد تنبلی معده . ضد جوش و دمل . اشتها آور . کمک به هضم غذا
چای برگ زیتون
خواص : مناسب برای سیستم گردش خون , مفید در رفع اختلالات خواب
شیوه مصرف: ۲قاشق چای خوری از برگ زیتون را در ۲لیوان آب جوش دم کنید. بعد از ۱۰دقیقه آن را صاف و در صورت تمایل باعسل شیرین کرده و میل نمایید(هر شب یک فنجان قبل از خواب).
چای بومادران
خواص : مفید دررفع ناراحتی های معده و مشکلات صفراوی , مؤثر در برطرف نمودن بی اشتهایی
شیوه مصرف : یک قاشق چای خوری بومادران خرد شده را با یک فنجان آب جوش دم کنید.بعداز ۱۵دقیقه آن را صاف نمایید. روزانه ۲تا۳فنجان از آن را بنوشید.
توجه :
ـ چنان چه بعد از مصرف این چای دچار خارش یا قرمزی پوست شدید،فوراً مصرف آن را قطع کنید.
ـ درصورتی که ناراحتی خاصی دارید،قبل از مصرف با پزشک مشورت نمایید.
چای تخم کتان
خواص : غرغره آن برای درمان گلودرد مفید است.
شیوه مصرف :یک قاشق چای خوری از آن را دریک چهارم لیتر آب بریزید. گاهی هم بزنید. بعد از یک ساعت ،آن را از صافی رد کنید. هربارقبل ازمصرف ،کمی آن را گرم کنید. روزانه ۵ بار آن را غرغره نمایید.
چای گشنیز
خواص : ضد نفخ, تسهیل کننده هضم
شیوه مصرف :
یک قاشق چای خوری گشنیزخرد شده را با یک فنجان آب جوش به مدت ۵دقیقه دم کنید. بعد آن را صاف کرده و به صورت گرم (بعدازغدا)بنوشید.
چای گزنه
خواص : مفید درتسکین روماتیسم عضلانی , مفید دررفع کمردرد , مفید در درمان نقرس
شیوه مصرف : مقداری از آن را باآب جوش دم کرده و بنوشید.
توجه :
افراد مبتلا به ادم ،مشکلات کلیوی و قلبی باید در مصرف این چای محتاط باشند. قبل از مصرف با پزشک مشورت شود.
چای شکوفه بهارنارنج
خواص : مفید دررفع خستگی روزانه , مؤثر دررفع بی خوابی
شیوه مصرف : ۲قاشق چای خوری آن را در ۲لیوان آب جوش دم کنید. بعداز ۱۰دقیقه ،آن را صاف کرده ،با یک قاشق چای خوری عسل شیرین نموده و قبل از خواب مقداری بنوشید.
توجه :
درصورتی که برگ بادرنجبونه (۲۰گرم) ،میوه گل نسترن (۱۰گرم )،گل ختمی (۵گرم) به شکوفه بهار نارنج بیفزایید،خواص آن بیشترخواهد شد.
چای تمشک خشک
خواص : مؤثر در درمان اسهال ناشی از مسمومیت (تمشک خشک)
شیوه مصرف :۲قاشق غذاخوری تمشک خشک شده را در ۲لیوان آب سرد ریخته و به مدت ۱۰دقیقه بجوشانید. بعد آن را صاف کرده و بنوشید.
توجه :
مصرف تمشک تازه نه تنها در درمان اسهال مفید نیست بلکه ممکن است باعث تشدید آن شود.
عالی بود مرسیییییی