“از دیوار راست بالا میره، اصلا یه جا نمی شینه”. این جمله را از خیلی از والدین شنیدیم، شاید شما هم یکی از همین والدین باشید که با داشتن فرزند بیش فعال، آسایش ندارید و به دنبال راه هایی برای متعادل کردن رفتار فرزند بیش فعالتان میگردید. در این مقاله از مجله تخصصی بانوان سایت پرشین لیدی، به بررسی روش هایی برای نحوه رفتار و تربیت کودک بیش فعال می پردازیم.
کودکان بیش فعال اصولا اختلال کمبود توجه و تمرکز دارند و به دلیل رفتار و حرکات بیش فعالی، فعالیت های فیزیکی زیاد و غیرمعمول واکنش های تکانشی از خود بروز می دهند که غالبا برای درمان باید از داروهایی برای مهار و کنترل این رفتارهای استفاده کنند.
علل و عوامل بیش‌فعالی در کودکان
بیش‌فعالی یک ویژگی شخصیتی است که معمولاً با انرژی زیاد، حرکت‌های بیش از حد، و کم‌توانی در کنترل رفتارها و تمرکز همراه است. علل بیش‌فعالی در کودکان می‌تواند چندین عامل مرتبط با ژنتیک، محیط زیست و عوامل رفتاری باشد. در ادامه، به برخی از اصلی‌ترین علل و عوامل بیش‌فعالی در کودکان اشاره می‌کنم:
عوامل ژنتیکی
بیش‌فعالی به عنوان یک ویژگی وراثتی تشخیص داده شده است. دارا بودن تاریخچه خانوادگی افراد مبتلا به اختلال کمبود توجه و تمرکز (ADHD) می‌تواند احتمال بیش‌فعالی در کودک را افزایش دهد. ژنتیک به میزانی نقش دارد که حدود ۷۶٪ موارد بیش‌فعالی می‌تواند به ژنتیک نسبت داده شود.
نواقص عصبی و شیوه عملکرد مغزی
برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که مشکلات نوروترانسمیترها (مواد شیمیایی مغزی که پیام‌های عصبی را منتقل می‌کنند) می‌تواند باعث اختلالات در عملکرد مغز و انتقال پیام‌های عصبی شود که نقش در بیش‌فعالی دارد.
محیط زیستی
عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، تعداد زیادی محرک در محیط، نداشتن ساختار مناسب و کنترل‌پذیری، مصرف بالای شکر و مواد اضافه شده، و نقص‌های تغذیه می‌توانند به بیش‌فعالی در کودکان منجر شوند.
مصرف مواد مخدر و الکل
مصرف ماده مخدر و الکل توسط والدین در دوران بارداری و همچنین توسط کودکان و نوجوانان خود می‌تواند عواملی باشد که بیش‌فعالی را تشدید کنند.
نقص‌های تغذیه
نقص‌های در تأمین مواد مغذی مهم مانند آهن، مگنزیم و اسیدهای چرب امگا-۳ می‌تواند تأثیر مستقیم بر رفتار و تمرکز کودکان داشته باشد.
تأثیرات روانشناختی
تنش‌ها و مشکلات روانی در خانواده یا محیط دیگر می‌تواند به بیش‌فعالی کودکان مرتبط باشد. عدم احساس امنیت و پذیرش در محیط اجتماعی نیز می‌تواند نقشی در این بیش‌فعالی ایفا کند.
باید توجه داشت که این عوامل ممکن است هر کدام به صورت مستقل یا با هم ترکیب شده باشند و بر روی رفتار کودک تأثیر بگذارند. همچنین، برای تشخیص درست و مدیریت بهینه بیش‌فعالی در کودکان، نیاز به مشاوره حرفه‌ای و متخصصین مرتبط با این حوزه است تا بهترین راهکارها و تدابیر برای کمک به کودکان پیدا شود.
مدیریت خشم و اضطراب کودکان بیش‌فعال: چگونه با احساسات منفی آنها کنار بیاییم؟
کودکان بیش‌فعال اغلب دچار اختلال کمبود توجه و تمرکز (ADHD) هستند. ترکیب بیش‌فعالی، ناتوانی در تمرکز و توجه و درصدد برخوردهای انفعالی، می‌تواند رفتار این کودکان را تحت تأثیر قرار دهد. در ادامه، به بررسی ۵ روش موثری که باعث تقویت تمرکز کودکان بیش فعال می شوند، پرداخته و به توضیحاتی در مورد رفتار کردن با کودکان دچار اختلال کمبود توجه و تمرکز می‌پردازم:
ایجاد برنامه‌های ساختاری
کودکان با ADHD نیاز به برنامه‌های ساختاری دارند تا کمک کند به تمرکز بیشتر و مدیریت بهتر رفتارشان. ترتیب و برنامه‌ریزی برای فعالیت‌ها، وقت گذاشتن برای تمرینات ورزشی و مدرسه، و ایجاد زمان‌های استراحت و تعاملات خانوادگی می‌تواند به کنترل رفتار آنها کمک کند.
ارائه تمرینات تمرکز و توجه
ارائه تمرینات تمرکز و توجه می‌تواند به کودک کمک کند بهبود بیشتری در تمرکز خود بیابد. مثلاً بازی‌ها و تمریناتی که بر روی تمرکز و حواس متمرکز شدن تأکید دارند می‌توانند مفید باشند.
حمایت و حس اطمینان
به کودک اطمینان داده شود که از او حمایت می‌شود و مثبت‌ترین تلاش‌ها برای کمک به او در مواجهه با چالش‌های روزمره انجام می‌شود.
فراهم کردن محیط آرام
محیط آرام و کم‌تحرک می‌تواند به کنترل رفتار کودک کمک کند. مخصوصاً در مواقع تمرکز بر یادگیری و وظایف مدرسه.
استفاده از تمرینات تمرکز و آرامش
تمرینات تمرکز و آرامش مانند مدیتیشن یا تمرینات تنفسی می‌توانند به کنترل اضطراب و افزایش تمرکز بچه‌های بیش‌فعال کمک کنند.
تحت نظر گرفتن مشاوره حرفه‌ای
برای برخورد با کودکان دچار ADHD، مشاوره حرفه‌ای با متخصصین مختص رفتار شناختی (CBT)، متخصصین روان‌شناسی و مشاوران خانواده کمک بزرگی است. این افراد می‌توانند راهنمایی‌هایی برای مدیریت رفتار کودکان و ارائه تکنیک‌های موثر به والدین ارائه دهند.
استفاده از تکنیک‌های مدیریت رفتار
تکنیک‌های مدیریت رفتار مثل تعیین حد و مرزها، مدیریت انفعالات، استفاده از سیستم تشویق و پاداش، و مدیریت زمان می‌تواند به کاهش رفتارهای نامناسب کودکان کمک کند.
ارتباط برقرار کردن با معلمان
ارتباط با معلمان و اطلاع‌رسانی به آنها درباره نیازها و ویژگی‌های خاص کودک می‌تواند در رفتار کودک در محیط مدرسه تأثیرگذار باشد.
ایجاد ساختار و روال‌های روزانه
بچه‌های بیش‌فعال نیاز به ساختار و روال‌های روزانه دارند تا کمک کند احساس امنیت و استحکام پیدا کنند. ایجاد برنامه‌های ثابت برای زمان بیدار شدن، وعده‌های غذایی، تمرینات و فعالیت‌های درسی می‌تواند به کنترل رفتار بچه‌ها کمک کند.
استفاده از تمرینات ورزشی
تمرینات ورزشی و فعالیت‌های بدنی می‌توانند انرژی اضافی بچه‌های بیش‌فعال را تخلیص دهند و به کنترل رفتار آنها کمک کنند. ورزش‌هایی مانند شنا، دوچرخه‌سواری، ورزش‌های تیمی و یوگا می‌توانند اثرات مثبتی بر روی آنها داشته باشند.
تأثیر تمرینات ورزشی بر کاهش بیش‌فعالی کودکان
تمرینات ورزشی می‌توانند تأثیرات مثبت بسیاری در کاهش بیش‌فعالی کودکان داشته باشند. ورزش‌ها نه تنها بهبود فیزیکی کودکان را تسهیل می‌کنند بلکه اثرات آنها بر روی رفتار و تمرکز ذهنی کودکان نیز به طرز چشم‌گیری قابل توجه است. برخی از اثرات مثبت تمرینات ورزشی بر کاهش بیش‌فعالی کودکان عبارت‌اند از:
کاهش استرس و اضطراب
ورزش‌ها می‌توانند به کودکان کمک کنند تا تنش‌ها و استرس روزانه را کاهش داده و احساس آرامش و خوشحالی را تجربه کنند. این موضوع می‌تواند به کاهش رفتارهای انفعالی و بیش‌فعالی کودکان کمک کند.
افزایش تمرکز و توجه
ورزش‌ها می‌توانند به کودکان کمک کنند تا تمرکز و توجه بهتری به وظایف و تکالیف داشته باشند. فعالیت‌های ورزشی به کودکان کمک می‌کنند تا حواس خود را به یک مسئله خاص متمرکز کنند و از پرت شدن ذهن‌شان جلوگیری کنند.
تخلیه از انرژی اضافی
کودکان بیش‌فعال معمولاً انرژی زیادی دارند که نیاز به تخلیص آن دارند. فعالیت‌های ورزشی می‌توانند به کودکان اجازه دهند تا این انرژی را به صورت سازنده و پرباری به کار بگیرند و بر خلاقیت‌شان تأثیر بگذارند.
افزایش اعتماد به نفس
شرکت در تمرینات ورزشی و بهبود مهارت‌های بدنی می‌تواند باعث افزایش اعتماد به نفس کودکان شود. این اعتماد به نفس می‌تواند به کاهش بیش‌فعالی کودکان کمک کند زیرا احساس بهتری از خود دارند و بهتر در مدیریت رفتارهایشان عمل می‌کنند.
بهبود خواب
تمرینات ورزشی می‌توانند به کودکان کمک کنند تا خواب بهتری داشته باشند. خواب مناسب باعث کاهش اضطراب و احساس آرامش در روزهای بعدی می‌شود و این می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش بیش‌فعالی داشته باشد.
ایجاد روابط اجتماعی
شرکت در تیم‌ها و گروه‌های ورزشی به کودکان این امکان را می‌دهد تا روابط اجتماعی بسازند و در محیطی صمیمی و انگیزه‌بخش قرار گیرند.
همچنین، نیاز به انتخاب انواع ورزش‌هایی است که به نیازها و علایق کودکان می‌پردازند. هر کودک ممکن است به نوعی ورزش علاقه داشته باشد و انتخاب مناسب‌ترین فعالیت‌ها می‌تواند تأثیر بهتری در کاهش بیش‌فعالی او داشته باشد.
استفاده از موسیقی در تربیت کودکان بیش‌فعال
استفاده از موسیقی به عنوان یکی از ابزارهای تهدید و تربیت کودکان بیش‌فعال و افراد دارای اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) می‌تواند تأثیر مثبتی بر کنترل این اختلالات داشته باشد. موسیقی به عنوان یک روش غیردارویی و پربار برای کمک به مدیریت بیش‌فعالی کودکان استفاده می‌شود و برخی از تأثیرات موسیقی بر رفتار کودکان عبارت‌اند از:
کاهش تنش‌ها و استرس
موسیقی می‌تواند به کودکان کمک کند تا احساس آرامش کنند و تنش‌ها و استرس‌های روزانه‌شان را کاهش دهند. این تأثیر می‌تواند به کنترل رفتارهای انفعالی کودکان کمک کند.
تسکین اضطراب
موسیقی آرامش‌بخش می‌تواند به کاهش اضطراب کودکان کمک کند. کاهش اضطراب می‌تواند به بهبود تمرکز و توجه کودکان کمک کند.
افزایش تمرکز
موسیقی می‌تواند به کودکان کمک کند تا تمرکز بهتری در انجام وظایف داشته باشند. برخی از موسیقی‌ها مانند موسیقی کلاسیک و موسیقی آرامش‌بخش می‌توانند به بهبود تمرکز کودکان کمک کنند.
کمک به تنظیم هیجان‌ها
موسیقی می‌تواند به کودکان کمک کند تا هیجان‌های خود را بهتر تنظیم کنند و از بروز واکنش‌های افراطی و غیرکنترلی جلوگیری کنند.
ایجاد حالت مزاجی مثبت
موسیقی می‌تواند حالت مزاجی مثبتی را در کودکان ایجاد کند و احساس خوشحالی و شادی به آنها بدهد. این حالت مزاجی مثبت می‌تواند به کاهش بیش‌فعالی کودکان کمک کند.
مهم است به یاد داشته باشید که تأثیر موسیقی بر رفتار کودکان ممکن است به تفاوت‌های شخصیتی و علل بیش‌فعالی هر کودک بستگی داشته باشد. برای استفاده موثر از موسیقی به عنوان یک روش مدیریتی، می‌توانید با ترکیب آن با سایر مداخلات مانند مشاوره رفتاری، مداخلات آموزشی و روش‌های مدیریت رفتاری، به کودکان کمک کنید تا بهترین نتیجه را برای کاهش بیش‌فعالی و بهبود رفتارهایشان بدست آورند.
تأثیر روش‌های غذایی بر کنترل بیش‌فعالی کودکان
تأثیر روش‌های غذایی بر کنترل بیش‌فعالی کودکان بسیار مهم است. غذاهایی که کودکان مصرف می‌کنند، می‌توانند تأثیر زیادی بر رفتار و سطح انرژی آنها داشته باشند. هرچند که همه کودکان بیش‌فعال نیاز به رژیم غذایی خاصی ندارند، اما برخی تغییرات در رژیم غذایی می‌تواند به کاهش بیش‌فعالی آنها کمک کند. در ادامه، برخی از نکات مرتبط با رژیم غذایی کودکان بیش‌فعال آورده شده‌اند:
کاهش مصرف شکر و مواد شیرین کننده‌ها
مصرف بیش از حد شکر و مواد شیرین کننده‌ها می‌تواند باعث افزایش سطح انرژی کودکان شود و رفتار بیش‌فعالی ایجاد کند. بنابراین، محدود کردن مصرف شکر و مواد شیرین کننده‌ها می‌تواند مفید باشد.
افزایش مصرف مواد مغذی
مصرف مواد غذایی غنی از مواد مغذی مانند میوه‌ها، سبزیجات، محصولات کامل‌کننده‌های غذایی، ماهی، گوشت، و محصولات لبنی می‌تواند به بهبود سطح انرژی و تمرکز کودکان کمک کند.
رعایت مواد محدود‌کننده‌ی مصرف‌شده
برخی مواد غذایی می‌توانند بیش‌فعالی را تشدید کنند. برخی محصولات می‌توانند نقش تحریک‌کننده داشته باشند، مانند برخی غذاها و نوشیدنی‌های حاوی کافئین (مثل قهوه و نوشابه‌های گازدار).
توجه به غذاهای پرپروتئین
غذاهای پرپروتئین مانند ماهی، گوشت و محصولات لبنی می‌توانند به کودکان کمک کنند احساس سیری و رضایت‌بخشی بیشتری داشته باشند و انرژی ثابت‌تری داشته باشند.
از رنگ‌ها و مواد نگهدارنده‌های مصنوعی خودداری کنید
برخی از مواد نگهدارنده‌ها و رنگ‌ها می‌توانند باعث اختلال در رفتار کودکان شوند. سعی کنید از غذاها و نوشیدنی‌هایی که حاوی این مواد هستند، خودداری کنید.
همچنین، مهم است به نکات زیر نیز توجه کنید:
برخی کودکان ممکن است به مواد غذایی خاصی حساسیت داشته باشند. اگر تشخیص دهید کودک شما به یک ماده غذایی واکنش نشان می‌دهد، سعی کنید از آن ماده خودداری کنید.
رعایت تغذیه منظم و متنوع می‌تواند به کنترل بیش‌فعالی کودک کمک کند. همچنین، تنظیم وعده‌های غذایی منظم می‌تواند بهبود تمرکز کودک را تسهیل کند.
در نهایت، هر کودک ممکن است به طرز متفاوتی به رژیم غذایی واکنش نشان دهد. بهتر است با متخصصین تغذیه و مشاوره حرفه‌ای مشورت کنید تا رژیم غذایی مناسبی را برای کودک خود تعیین کنید که به کاهش بیش‌فعالی و بهبود رفتار و تمرکز او کمک کند.
تاثیر درمان دارویی کودکان بیش فعال
تجویز داروها به کودکان بیش‌فعال، معمولاً در مواردی که رفتارها و اختلالات آنها به حدی شدید است که نیاز به مداخله پزشکی دارد، انجام می‌شود. در اکثر موارد، داروها به عنوان یکی از اجزای مداخله‌های کلینیکی برای مدیریت اختلال کمبود توجه و تمرکز (ADHD) استفاده می‌شوند. داروهای معمولاً تجویز شده برای کودکان بیش‌فعال عبارت‌اند از:
متیل‌فنیدات (Methylphenidate): این دارو یک محرک سیستم عصبی مرکزی است و به‌طور گسترده‌ای برای درمان ADHD استفاده می‌شود.
امفتامین‌ها (Amphetamines): این دسته داروها نیز به عنوان محرک‌های سیستم عصبی مرکزی برای مدیریت ADHD استفاده می‌شوند.
اتوموکستین (Atomoxetine): این دارو از دسته‌ی داروهای غیرمحرک بوده و نقش مهمی در کاهش بیش‌فعالی و بهبود تمرکز دارد.
گوانفاسین (Guanfacine) و کلونیدین (Clonidine): این داروها نیز در برخی موارد برای مدیریت علائم ADHD استفاده می‌شوند. علاوه بر مدیریت بیش‌فعالی، می‌توانند به کاهش تحریک‌پذیری و افزایش تمرکز کمک کنند.
قبل از تجویز هر دارویی به کودک، باید توجه داشت که تصمیم‌گیری لازم را پزشک یا متخصص بهداشت روانی باید بر اساس شدت نیاز و شرایط کلی کودک انجام دهد. همچنین، درمان همواره بهتر است با ترکیب مداخلات مختلف مانند مشاوره رفتاری، مداخلات آموزشی و تغییرات رژیم غذایی همراه شود تا کمک به کودک برای مدیریت بهتر بیش‌فعالی و بهبود رفتارهایش کند.
نتیجه گیری:
هر کودک با ADHD منحصر به فرد است، و بهتر است رویکردهای مختلف را آزمایش کنید تا روش مناسبی برای کودک خود پیدا کنید. همچنین، صبوری و انعطاف‌پذیری در مواجهه با چالش‌های این کودکان نقش مهمی در موفقیت مدیریت رفتار آنها ایفا می‌کند. برخی بچه‌ها حساس‌ترند . ایجاد محیط‌های آرام و کم‌تحرک می‌تواند به کنترل رفتار آنها کمک کند. همچنین، ایجاد مکان‌های مشخص برای تمرکز و تکیه بر روی فعالیت‌های خلاقانه می‌تواند انگیزه بچه‌ها را افزایش دهد. استفاده از سیستم تشویق و پاداش می‌تواند به کنترل رفتار بچه‌های بیش‌فعال کمک کند. تشویق اهداف خوب و مدنظر قرار دادن تقدیرها و پاداش‌ها می‌تواند انگیزه بچه‌ها را افزایش دهد و برایشان جذاب باشد. در مواردی که بیش‌فعالی بچه‌ها باعث مشکلات جدی‌تری می‌شود، مشاوره روانشناختی به والدین و خود کودک می‌تواند کمک کند رفتارهای مشکل‌ساز را شناسایی و مدیریت کنند.
پیشنهاد می‌شود که قبل از انجام هر تغییری در روش‌های تربیتی، با متخصصان مرتبط مشورت کنید تا بتوانید بهترین روش‌های متناسب با نیازها و شرایط خاص کودک خود را انتخاب کنید. همچنین، به یاد داشته باشید که تربیت کودکان نیاز به صبوری، انعطاف‌پذیری و عشق دارد.
نظرات کاربران
سلام به شما کاربر محترم وبسایت پرشین لیدی، خیلی خیلی خوشحال میشیم اگر نظر خودتون رو درباره مقاله بالا برای ما بنویسید. اما لطفا از موارد زیر پرهیز کنید.