آزمایشات و سونوگرافی های دوران بارداری اولین چیزی است که بانوان لحظه ایی که متوجه بارداری خود شدند در فکر انجام آن زیر نظر پزشک هستند. در دوران بارداری علاوه بر اهمیت به سلامت روان و بهداشت زنان، نیاز به بررسی های پزشکی با انجام آزمایش های و سونوگرافی های ضروری و گوناگون در طول دوران بارداری است که سلامت جنین، بیماری های بانوان در این دوران همچون دیابت دوران بارداری، عفونت های مجاری ادرای و … مورد بررسی قرار می گیرد. در ادامه به بررسی رایج ترین آزمایشات در این دوران می پردازیم.
آزمایش های دوران بارداری
اولین علایم بارداری که بروز کند آزمایش هایی در سه ماهه اول، دوم و سوم بارداری از مادر درخواست می شود تا بیماری های موجود، عفونت ها و ناهنجاری هایی که سلامت مادر و جنین را تهدید می کند مورد بررسی قرار بگیرد.
آزمایشات سه ماهه اول بارداری
آزمایش ها در سه ماهه اول آزمایش خون و ادرار برای بررسی بیماری ها و عفونت ها یی است که می تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیاندازد.
- سرخچه
- هپاتیت بی و سی
- تعیین گروه خونی
- HIV
- سوزاک، سفلیس
- وجود عفونت در ادرار، میزان قند و پروتئین در ادرار
- آزمایش تیروئید برای تشخیص پرکاری یا کم کاری تیروئید
- دیابت
- cbc یا شمارش گلبول های خون و کم خونی
در جدول زیر می‌توانید تست های غربالگری و زمان انجام تست‌ها و مارکرهای قابل اندازه گیری در هر تست را مشاهده کنید:
| نام تست | زمان انجام | مارکرهای قابل اندازه گیری |
| Double marker | سه ماهه دوم | AFP+HCG |
| Triple marker | سه ماهه دوم | AFP+HCG+uE3 |
| Quad marker | سه ماهه دوم | Triple+inhibin A |
| Combined test | سه ماهه اول | NT+PAPP-A+free βHCG |
| Serum integrated test | سه ماهه دوم | PAPP-A+Quad marker |
| integrated test | سه ماهه دوم | NT+serum integrated |
آزمایش های ناهنجاری جنین
- غربالگری سه ماهه اول بارداری
- نمونه برداری از پرزهای جفتی CVS
- Cell free fetal DNA
سونوگرافی مکرر در بارداری
درست است که شنیدن صدای قلب جنین در رحم بسیار شیرین و دلچسب است ولی سونوگرافی های مکرر و بیش از حد می تواند به جنین آسیب برساند چرا که سونوگرافی امواجی و اشعه هایی دارد که درجه حرارات جنین را بالا می برد به ویژه سونوگرافی های سه بعدی و چهار بعدی که در اوایل بارداری به هیچ عنوان انجام این سونوگرافی توصیه نمی شود.
سونوگرافی های بارداری چند تاست
سونوگرافی در بارداری ۴ مرتبه باید انجام گیرد که عبارتند از:
سونوگرافی اول سونوگرافی ترانس واژینال است که بعد از هفته پنجم بارداری یعنی بعد از اولین روز از آخرین روز قاعدگی انجام می گیرد.
سونوگرافی دوم، سونوگرافی آنومالی است که به آن سونو nt و nb نیز گفته می شود در هفته ۱۱ تا ۱۴ بارداری انجام می شود. بر اساس این سونوگرافی می توان سندروم داون را تشخیص داد.
سونوگرافی سوم در بعد از هفته ۱۶ برای تشخیص ناهنجاری های جنین، دیدن اندام های جنین انجام می گیرد.
سونوگرافی چهارم و آخر در نیمه دوم سه ماهه سوم برای تشخیص وزن گیری جنین انجام می گیرد.
آخرین سونوگرافی بارداری در چند هفتگی
زمانی که سونوگرافی اول و دوم به تشخیص پزشک انجام گیرد و همه چیز نرمال و طبیعی باشد پزشک آخرین سونوگرافی را بعد از هفته ۳۰ ام بارداری پیشنهاد می دهد که برای ارزیابی وزن جنین و زمان زایمان انجام می گیرد. در هفته ۳۱ بارداری با انجام سونوگرافی می توان جنسیت جنین را کاملا تشخیص داد علاوه بر آن، ضربان قلب جنین، وزن جنین، سن بارداری و زمان تقریبی زایمان، جایگاه جفت، حجم مایع آمنیوتیک نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
سونوگرافی نیز یا به صورت سونوگرافی ترانس واژینال صورت می گیرد و یا ترانس شکمی.
سونوگرافی هفته بیست و هشتم بارداری
هفته بیست و هشتم بارداری یعنی به نیمه دوم بارداری رسیده اید در این زمان بیشتر به وزن گیری جنین باید توجه داشت. در این هفته، وزن جنین افزایش می یابد و موهای سرش رشد می کند. مهم ترین علت انجام سونوگرافی در این هفته تخمین وزن جنین است که البته دلایل دیگری نیز می تواند داشته باشد از جمله:
وارد شدن ضربه به شکم مادر، خونریزی واژینال، حرکات غیر طبیعی جنین
اگر در سونوگرافی های قبلی مایع آمنیوتیک کم یا زیاد شده باشد
درخواست انجام سونوگرافی چهار بعدی برای بررسی دقیدق اختلال و ناهنجاری در رشد جنین، بررسی خونرسانی جفت
تست بیوفیزیکال پروفایل که به بررسی و ارزیابی دقیق سلامت جنین درون رحم می پردازد که در شرایطی مثل ابتلا مادر به دیابت یا فشارخون بالا، کم شدن حرکات جنین در هفته ۲۸ بارداری درخواست می شود. این تست به طور معمول از هفته ۳۲ بارداری انجام می گیرد.
سونوگرافی کالر داپلر رحمی که در هفته ۲۸ با هدف بررسی خونرسانی جفت و وجود اختلال و ناهنجاری در رشد جنین انجام می شود.
سونوگرافی هفته ۲۸ بارداری همانطور که ذکر شد به توصیه پزشک برای بررسی و ارزیابی خیلی از موارد پیشنهاد می شود. در اینجا موارد تشخیصی پزشک را نام می بریم:
- وضعیت جنین
- زنده بودن و ضربا ن قلب جنین
- تعیین جنسیت جنین
- وزن جنین
- سن بارداری و تعیین تقریبی زمان زایمان
- اندازه و مقدار مایع آمنیوتیک
- عملکرد جفت، محل جفت، چسبندگی جفت
- بررسی رشد جنین
- بررسی وجود نقاص مادرزادی در جنین
- حرکات بدنی جنین، خم کردن و کشیدن دست ها و پاها، حرکات دم و بازدم، میزان مایع آمنیوتیک و ضربان قلب جنین
سونوگرافی های بارداری
به طور معمول در طول دوران بارداری سه الی چهار بار سونوگرافی برای تشخیص سلامت جنین و مادر انجام می گیرد که معمولا با تست های غرالگری جنین نیز همراه هستند. سونوگرافی ها یا از نوع عادی و معمول آن هستند و یا سونوگرافی برای موارد خاص هستند. سونوگرافی سه ماهه اول با استفاده از امواج اولتراساند انجام می گیرد که سلامت اندام های جنین را مورد بررسی قرار می دهد.
- در اوایل بارداری سونوگرافی برای بررسی حاملگی خارج از رحم، انجام می گیرد.
- در هفته های ۱۱ تا ۱۳ سونوگرافی با عنوان سونوگرافی nt انجام می گیرد که اختلالات کروموزومی مانند سندروم داون، میزان مایع پشت گردن جنین و ضخامت آن را تعیین می کند.
- در آغاز هفته ۱۶ تا قبل از پایان هفته ۱۸، برای تشخیص ناهنجاری های جنین و مشکلات رشد، تعداد جنین، وضعیت جفت، سن بارداری، بند ناف، هر نوع مشکل در بخش های بدن نظیر قلب، ستون فقرات و … سونوگرافی دیگری انجام می گیرد که سونوگرافی آنومالی نام دارد. در هفته های ۱۸ تا ۲۲ بارداری، جنسیت، وضع اجزای صورت، کلیه ها، معده، دست وپا ستون فقرات تشخیص داده می شوند.
- در هفته های ۳۱ تا ۳۴ بارداری نیز سونو دیگری برای بررسی وزن جنین، طول استخوان های دور سر و ران و دور شکم را گرفته می شود که مربوط به سه ماهه دوم بارداری است.
سونوگرافی های تشخیصی خاص در دوران بارداری
در دوران بارداری پزشک با تشخیص وجود موارد خاص، سونوگرافی های تشخیصی خاصی می نویسد تا اطمینان یابد که آیا واقعا مشکلی وجود دارد یا خیر. انواع این نوع سونوگرافی عبارتند از:
سونوگرافی دالپر
در سونوگرافی هایی که در طول دوران بارداری انجام می گیرد اگر پزشک در جریان خون یا قلب جنین، مشکلی احساس کرد برای اطمینان سونوگرافی دالپر را تجویز می کند. در صورت سابقه سقط جنین، دو یا چند قلویی، رشد غیر طبیعی جنین، بررسی عملکرد جفت نیز در صورت نیاز انجام این سونوگرافی خواسته می شود.
اکوکاردیوگرافی قلب
این سونوگرافی همانطور که از نامش پیداست مربوط به اکوی قلب است که در سه ماهه دوم بارداری اگر پزشک احتمال وجود مشکل در قلب جنین را بدهد انجام می شود. در اکوی قلب، مشکلات قلب مثل وجود حفره در قلب، مشکل در جریان خون در سرخرگ ها و سیاهرگ های جنین، دقیق مورد بررسی قرار می گیرد.
آزمایش پروفایل بیوفیزیکال
در اواخر دوران بارداری، برای بررسی سلامت کامل جنین، وضعیت تنفسی، ماهیچه ها و حرکات جنین، حجم مایع آمنیوتیک از این نوع آزمایش که سونوگرافی به همراه تست بدون استرس است، استفاده می شود. در مواردی که زایمان به تاخیر افتاده یا جنین داخل رحم رشدی نکرده و در نیمه دوم بارداری، بارداری های قبلی از دست می رفته به تشخیص پزشک نیز این نوع سونوگرافی تجویز می شود.
سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی
برای دریافت جزئیات بیشتر از حرکات جنین، تشخیص ناهنجاریها، سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی انجام می گیرد. در سونو سه بعدی یک تصویر سه بعدی از جنین دریافت می کنید و در سونو چهار بعدی فیلمی از حرکات جنین را می توانید مشاهده کنید. توجه داشته باشید که ای نوع سونوگرافی امواج فراصوت دارند که انجام آن جز به تشخیص پزشک توصیه نمی شود.
سونوگرافی رشد جنین
سونوگرافی سه ماهه سوم بارداری برای بررسی میزان رشد جنین انجام می گیرد. این سونوگرافی زمانی درخواست می شود که جنین بیش از اندازه کوچک یا بیش از اندازه بزرگ باشد و همچنین برای بررسی موقعیت جنین در رحم نیز این سونو انجام می گیرد. در این سونوگرافی دور سر، دور کمر و طول استخوان ران اندازه گیری می شود.
دیابت بارداری می تواند باعث شود که بچه ایی ماکروزومی یا بیش از حد انتظار بزرگ داشته باشید در این حالت تست تحمل گلوکز از شما گرفته شده و در سونوگرافی که انجام می شود میزان حجم مایع آمنیوتیک مشخص می شود. زمانی که جنین بیش از حد انتظار کوچک است سونو پیشنهادی سونو دالپر است که میزان خونرسانی در جفت و جنین بررسی می شود.
از جمله دلایل انجام سونوگرافی می توان به این موارد اشاره کرد:
- نمونه گیری از پرزهای جفتی
- پیشگیری از حاملگی خارج از رحم
- اطمینان از تشکیل جفت
- جلوگیری از سقط جنین
- بررسی رشد جنین
- بررسی اختلالات و ناهنجاری های ژنتیکی
آزمایشات سه ماهه دوم بارداری
تست تحمل گلوکز
در این نوع آزمایش با خوردن یک محلول گلوکزی، قند خون در فواصل مختلف اندازه گیری می شود تا سرعت بدن را در سوخت و ساز بدن نشان دهد که اگر نامنظمی در این روند اتفاق بیفتد نشان دیابت بارداری است.
بررسی الکتریکی قلب جنین
این آزمایش برای بررسی ضربان قلب و سلامت کلی جنین با گوشی های خاص انجام می گیرد.
آزمایش AFP همان آلفا فیتوپروتئین
این آزمایش از آزمایش های غربالگری است.
آزمایشات سه ماهه سوم بارداری
استرپتوکوک گروه B
این نوع آزمایش در صورت نیاز با تجویز پزشک با نمونه برداری از واژن و مقعد، انجام می شود. وجود این نوع باکتری می تواند یکی از علت های اصلی خطرات نوزادان در بدو تولد از جمله عقب ماندگی ذهنی، از دست دادن شنوایی و اختلالات دید باشد.
تست استرس انقباضی
در مواردی که بارداری چند قلو است یا دیابت یا فشار خون بالا دارد و همچنین بررسی وضعیت نوزادان دیررس به صورت هفتگی با تجویز پزشک این تست انجام می گیرد.
آزمایش پروفایل بیوفیزیکال
این آزمایش، سونوگرافی همراه با تست بدون استرس و بدون خطر است. در این سونوگرافی وضعیت تنفسی، وضعیت ماهیچه ها، حرکت جنین و حجم مایع آمنیوتیک مورد بررسی قرار می گیرد.
کشیدگی گردن رحم
این نوع آزمایش زمانی انجام می شود که زایمان نزدیک است و وضعیت جنین که تا چه اندازه در لگن پایین آمده مورد بررسی قرار می گیرد.
آمنیوسنتز
زمان این آزمایش وقتی است که نیاز به زایمان زودرس وجود دارد. این آزمایش رشد ریه جنین را بررسی می کند.
آزمایش خون هفته ۱۵ بارداری چیست
معمولا بین هفته ۱۵ تا ۲۰ بارداری آزمایش آمنیوسنتز برای مادرانی که خطر مشکلات کروموزومی و یا ژنتیکی در آنها احساس می شود توصیه می شود. این آزمایش ناهنجاری جنین مانند سندروم داون، تعیین اختلالات ژنتیکی همچون تریزومی ۱۸ و اسپینا بیفیدا را تشخیص می دهد. این آزمایش از طریق تست مایع آمنیوتیک انجام می گیرد.
لیست آزمایش های غربالگری دوران بارداری
آزمایش های غربالگری پیش از تولد نوزاد به صورت آزمایش خون برای تشخیص وجود نقص مادرزادی جنین انجام می گیرند. آزمایشات غربالگری خطری که نوزاد را تهدید می کند نشان می دهد این آزمایشات عبارتند از:
آزمایش غیر تهاجمی یا NIPT، شرایط کروموزومی، سندروم داون و سندروم پاتوئو را بررسی می کند.
آزمایش برای بررسی اختلالات و نقص لوله عصبی برای تشخیص اسپینا بیفیدا یا آنانسفالی
نقایص مادرزادی برای تشخیص بیماری های مادرزادی قلب یا کلیه
در صورت ریسک بالا به وجود نقص و سندروم داون تست های تشخیصی سندورم داون پیشنهاد می شوند که عبارتند از:
- آزمایش مولکولی و غیر تهاجمی
- CVS
- آمنیوسنتز که این آزمایش و آزمایش CVS ریسک سقط جنین دارد. آمنیوسنتز در هفته ۱۶ تا ۲۰ بارداری انجام می گیرد.
- بررسی سطح آلفافتوپروتئین
- آزمایش کواد مارکر
انواع تست های غربالگری که در سه ماهه اول و دوم انجام می گیرند در ذیل به تفصیل به آنها پرداخته شده است.
تست های غربالگری در دوران بارداری
تست های غربالگری بدون خطراند و آسیبی به جنین نمی رسانند. غربالگری برای تشخیص ابتلای جنین به تقص و برخی سندروم ها گرفته می شود. تست های غربالگری در دوران بارداری به این شرح انجام می گیرند:
تست غربالگری سه ماهه اول
تست ابتلای جنین به سندروم داون، سندروم ادوارد و سندروم پاتو در این تست غربالگری یعنی دبل مارکر تشخیص داده می شود. این تست بین هفته ۱۱ تا ۱۴ باداری قابل انجام است. این تست در واقع ترکیب سونوگرافی و آزمایش خون است که در این تست سندروم داون تریزومی ۲۱،تریزومی ۱۳ و ۱۸، حدودا ۸۴ درصد قابل تشخیص است. در این روش دو ماده از خون مادر به همراه سونوگرافی اندازه گیری می شود. در سونوگرافی مایع پشت گردن جنین مورد ارزیابی و اندازه گیری قرار می گیرد.
تست غربالگری سه ماهه دوم
تست غربالگری سه ماهه دوم با نام کواد مارکر یا کوآد راپل، برای تشخیص سندروم داون، سندروم تریزومی ۱۸ و نقایص عصبی، خطر وجود ناهنجاری کروموزومی در جنین، توسط مشاور ژنتیک یا پزشک معالج بررسی و تفسیر می شود. بهترین زمان انجام این تست بین هفته ۱۵ تا ۱۸ بارداری است. در این روش ۴ ماده در خون مادر مورد اندازه گیری قرار می گیرد. قدرت تشخیصی برای وجود سندروم داون در این روش تقریبا ۸۰ درصد است. برای تشخیص دقیق تر حتما سن جنین زمان تست محاسبه شده باشد.
غربالگری یکپارچه
زمانی که به صورت ترکیبی نتایج به دست امده از غربالگری سه ماهه اول و سه ماهه دوم مورد بررسی قرار بگیرند قدرت تشخیص وجود سندروم داون به بیش از ۹۰ درصد می رسد.
غربالگری متوالی
وقتی به صورت جداگانه ابتدا غربالگری سه ماهه اول انجام و بررسی شود. با توجه به نتایج به دست آمده، خانم های باردار با ریسک بالا، باید cvs انجام دهند. و خانم های باردار دارای ریسک متوسط کاندید غربالگری کوآد می شوند.
آزمایش پنجگانه بارداری چیست
به طور کلی آزمایش های پنجگانه دوران بارداری شامل موارد زیر است:
- آزمایش های روتین که حین باداری باید انجام شود از قبیل، هپاتیت b، ایدز، سفلیس، سرخچه، آزمایش پاپ اسمیر، عفونت های مجاری ادراری، سوزاک و … .
- آزمایش های غربالگری که در یه ماهه اول و دوم انجام می گیرد.
- Cvs یا نمونه گیری از پرز جفتی
- آزمایش تشخیصی آمنیوسنتز
- تزریق آمپول روگام که باید با تجویز پزشک باشد و زمانی انجام می شود که نوزاد متولد شده و در بدو تولد rh او مثبت است.
نتیجه گیری
دوران بارداری، دورانی بسیار حساس برای مادر و جنین است. اولین علایم که نشان از باداری دهد، باید به پزشک مراجعه کرده تا انجام آزمایشات مختلف در دهه های سه گانه بارداری را برای شما تجویز کند. این آزمایشات شامل اواع آزمایش های روتین در دوران بادرای و آزمایشات همراه با سونوگرافی، سونوگرافی های تشخیصی خاص وغربالگری می باشد که برای اطمینان از رشد و سلامت جسم و روح جنین، تشخیص ناهنجاری ها، نقص ها، عقب ماندگی های ذهنی، و سلامت مادر و تشخیص بیماری های دوران بارداری مادر از قبیل دیابت، عفونت های مجاری ادراری، تشخیص بیماری های مقاربتی، هپاتیت، ایدز و … می باشد.
مادران باردار علاوه بر انجام آزمایشات تشخیصی پزشک خود، و اطمینان از سلامت خود و جنین، به بهداشت روانی و سلامت جسمی خود نیز اهمیت بدهید و با مراجعه به پزشک، انجام ورزش های روزانه را در برنامه خود قرار دهید تا زایمانی سالم وراحت داشته باشید.
با عرض سلام س.الی داشتم ایا همه باید ازمایش غربالگری انجام بدن همه زنان باردار؟
باید صبح باشه ناشتا بود یا نه
سلام کاربر عزیز پرشین لیدی. زنان باردار در هر سنی بهتر است که آزمایشات غربالگری را انجام دهند. نیمه دوم بارداری نیز آزمایش غربالگری توصیه می شود. برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست.
مطالب پرشین لیدی مفید و خوبه این صفحه رو خوندم ذهنم خیلی مشغول شده من هفته ۱۷ بارداریمه چ سونوها یا ازمایش باید بدم تعدادشون خیلی زیاد نیست؟ بعد اینکه من رحم دوشاخ دارم باید چیکار کنم واسه اینم آزمایش باید بدم مشکلی ایجاد نمی کنه؟
سلام کاربر گرامی پرشین لیدی. آزمایش ها و سونوگرافی های بارداری بسته به شرایطی چون سن، بیماری های زمینه ایی می توانند متفاوت باشند آزمایش ها از هفته چهارم بارداری آغاز می شوند در پاراگراف ششم سونوگرافی های بارداری را ذکر کرده ایم و آزمایش خون بین هفته ۱۵ تا ۲۰ بارداری نیز توضیح داده شده است. برای تشخیص رحم دوشاخ نیز، معاینات لگنی، سونوگرافی های واژینال و یا شکمی و یا ام آر آی از بیمار خواسته می شود برای اطلاعات بیشتر در این زمینه صفحه رحم دوشاخ چیست را مطالعه بفرمائید.
ممنون بابت این اطلاعات خوبی که از غربالگری های بارداری بهمون می دید. من اوایل بارداری یک آزمایش چکاب کامل دادم، الان بعد از گذشت ۶ماه نیازی نیست بازهم چک کنم که ویتامین ها یا آهن بدنم کم نباشه؟ ممنون میشم جواب بدید
سلام به شما کاربر عزیز پرشین لیدی. آزمایشات و سونوگرافی های بارداری به طور طبیعی باید از هفته چهارم بارداری تا هفته بیست و هشتم بارداری ماهی یک بار، از هفته بیست و هشتم بارداری تا هفته سی و ششم بارداری دو هفته یک بار و از هفته سی و ششم بارداری تا زمان زایمان هفته‌ای یک بار انجام گیرد. بنا به شرایطی مثل سن، مشکلات سلامتی و خطر زایمان زودرس این میزان از آزمایس ها ممکن است بیشتر نیز شود.
با سلام میخواستم بدونم کلا تعداد سونوگرافی ها در دوران بارداری چندتاس؟ و ایا مرکز خوبی برای این کار در تهران میشناسید؟ چون راستش این مقاله رو که خوندم اطلاعاتی که داده شد کمی حساسم کرد.بالاخره هر خانم وقتی داره مادر میشه حساسیت هایی پیدا میکنه ممنون میشم راهنمایی کنید
خانم پرواسیای عزیز، تعداد سونوگرافی های بارداری بسته به شرایط هر فرد مثل سن، بیماری های ژنتیکی خانوادگی، و یکسری عوامل دیگر متفاوت است. اینکه هر شخص چه تعداد سونوگرافی در طول بارداری باید انجام دهد به تشخیص پزشک متخصص زنان یا ماما صورت می گیرد. اما به طور کلی و برای یک مادر با وضعیت نرمال و سن پایینتر از ۳۵ سال، ۴ سونوگرافی در دوران بارداری انجام می گیرد. این ۴ سونو که مهمترین سونوگرافی های دوران بارداری جهت تشخیص وضعیت جنین انجام می شود و همچنین سونوگرافی های خاص، به تشخیص پزشک، به طور کامل در این پست توضیح داده شده است.
این یکی از کاملترین محتواهای مربوط به آزمایش های سه ماهه اول و دوم و سوم بارداری بود که خوندم ، ممنون از پرشین لیدی
تیم پرشین لیدی بخاطر حضور خانم های باردار و مطالعه مطالب مربوط به دوران بارداری، بسیار خرسند هستند.