مواد نگهدارنده طبیعی چه کاربردی دارند
تقریبا در تمام طول حیات بشر، انسان‌ها به دنبال یافتن راه‌هایی بوده‌اند که از فاسد شدن مواد غذایی جلوگیری کند. در طی قرن‌ها افراد با استفاده روش‌های مثل نمک سود کردن، خشک کردن و دودی کردن گوشت سعی می‌کردند مدت زمان نگهداری مواد غذایی خود را افزایش دهند. با اختراع یخچال بشر به سادگی توانست با قرار دادن مواد غذایی در یخچال خرابی و فساد مواد غذایی را به تعویق بیاندازد؛ اما افزایش جمعیت جهان و صنعتی شدن سبب شد سبک زندگی انسان‌ها تغییر کند. انسان مدرن با چالش بزرگی برای تامین مواد غذایی روبرو شد و باید راه‌های جدیدتری برای حفظ طولانی مدت مواد غذایی پیدا می‌کرد، در این زمان کارشناسان تغذیه و شیمی‌دان‌ها مواد جدیدی را در انواع تولیدات خوراکی مورد استفاده قرار دادند که عمر مواد غذایی را افزایش دهند و بدون اینکه بسیاری از این مواد را در یخچال قرار دهیم تا ماه‌ها سالم باقی می‌مانند.
در حال حاضر تقریبا هر ماده‌ی غذایی که ما مصرف می‌کنیم حاوی مواد نگهدارنده هستند. مواد نگهدارنده انواع مختلفی دارند که در این مقاله تصمیم داریم به کاربرد مواد نگهدارنده طبیعی بپردازیم. این مواد را معرفی کنیم و به بررسی مزایا و معایب استفاده از این مواد می‌پردازیم. با ما در سایت بانوی پارسی همراه باشید.
مواد نگهدارنده چیست
نگهدارنده مواد غذایی (Preservatives) یک ماده‌ی شیمیایی است که به منظور جلوگیری از خراب شدن، رشد میکروبی، فساد و از بین رفتن به مواد مختلفی مانند انواع غذاها، مواد آرایشی و بهداشتی، چوب و… اضافه می‌شود. بدون حضور مواد نگهدارنده این مواد به سرعت از بین خواهند رفت پس تمامی تولیدکنندگان و صنعت‌گران متناسب با نیازهای خود از مواد نگهدارنده استفاده می‌کنند.
افزایش طول عمر مواد غذایی با دو روش فیزیکی و شیمیایی انجام می‌شود. در روش فیزیکی کارهایی مانند خشک کردن، انجماد، دهیدراته کردن و استفاده از اشعه UV برای افزایش طول عمر مواد غذایی استفاده می‌شود. استفاده از مواد شیمیایی و افزودن آن‌ها به مواد غذایی به منظور جلوگیری از اکسیداسیون، خشکی، رشد میکروب‌ها، رشد باکتری‌ها و … را روش شیمیایی حفظ مواد غذایی گویند.
دلیل استفاده از مواد نگهدارنده در مواد غذایی چیست
همانطور که پیشتر گفتیم از نگهدارنده‌‌ها برای حفظ مواد غذایی استفاده می‌شود؛ اما چرا حفظ مواد غذایی برای بشر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
- حفظ کیفیت و ویژگی‌های مواد غذایی
- حفظ ظاهر غذا
- حفظ ارزش غذایی آن ماده‌ی غذایی
- توانایی ذخیره‌ی مواد غذایی برای بلندمدت
انواع مواد نگهدارنده
مواد نگهدارنده دو نوع دارد. مواد نگهدارنده طبیعی و مصنوعی. در ادامه این مواد را معرفی خواهیم کرد.
مواد نگهدارنده طبیعی
انواع مواد نگهدارنده طبیعی وجود دارد که قرن‌ها مورد استفاده بشر قرار می‌گرفتند، اکنون نیز ما در خانه می‌توانیم از این مواد استفاده کنیم. این مواد عبارتند از:
- نمک
- شکر
- الکل
- سرکه
- آب لیمو
- عصاره دانه گریپ فروت
- عصاره رزماری
این مواد را معمولا در خانه زمانیکه خوراکی‌هایی مانند مربا، ترشی، آب میوه و … تهیه می‌کنیم، به مواد غذایی خود اضافه می‌کنیم که علاوه بر طعم دهنده بودن به حفظ مواد غذایی نیز کمک می‌کند.
مواد نگهدارنده شیمیایی
همانطور که گفته شد برای افزایش طول عمر مواد غذایی و حفظ کیفیت آن‌ها، مواد شیمیایی به غذاها اضافه می‌شود. در ادامه برخی از این مواد را معرفی خواهیم کرد.
نیتریتها (نیتریتها و نیتروزآمین‌ها)
نیتریتها یکی از مواد نگهدارنده‌ی شیمیایی هستند که به منظور جلوگیری از تغییر رنگ و صورتی ماندن گوشت‌های فرآوری شده مانند کالباس، سوسیس، ژامبون، بیکن و … به آن‌ها اضافه می‌شود. نیتریتها به خودی خود خطرناک و مضر نیستند اما هنگامیکه در معرض اسید معده قرار می‌گیرند به ماده‌ای به نام نیتروزامین تبدیل می‌شوند که برای بدن بسیار مضر است. گوشت‌های فرآوری شده با سرطان روده بزرگ ارتباط دارند و شاید دلیل آن همین تبدیل شدن نیتریتها به نیتروزآمین‌ها باشد.
بوتیله هیدروکسیانیزول (BHA) و بوتیله هیدروکسی تولوئن (BHT)
BHA و BHT آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که در بسیاری از مواد غذایی فرآوری شده یافت می‌شود. این دو ماده برای جلوگیری از فاسد شدن چربی‌ها به مواد غذایی اضافه می‌شود. این دو ماده در بسیاری مواد غذایی مانند پوره سیب‌زمینی، سس سالاد، مارگارین و … مورد استفاده قرار می‌گیرند. تحقیقات نشان داده است که این مواد در دوزهای بالا موجب بروز سرطان در حیوانات شده است که به احتمال زیاد برای انسان نیز خطرات زیادی دارد. بهتر است اگر در محصولی این ماده را مشاهده کردید از آن محصول کمتر استفاده کنید.
سولفیت‌ها
سولفیت‌ها یکی دیگر از مواد نگهدارنده‌ی شیمیایی هستند. این مواد حاوی گوگرد هستن و در میوه‌های خشک، شراب، سوسیس و کالباس یافت می‌شود. این ماده ممکن است موجب ایجاد آلرژی شود. افرادی که آلرژی دارند باید مواد غذایی که حاوی سولفیت هستند، را کمتر مصرف کنند.
بنزوات سدیم، بنزوات پتاسیم و بنزن
بنزوات سدیم و بنزوات پتاسیم دو ماده نگهدارنده هستند که در نوشیدنی‌های غیرالکلی مانند نوشابه از آن استفاده می‌شود. بنزن یک ماده‌ی شیمیایی است که در صنایع مختلف از آن استفاده می‌شود. یکی از موارد استفاده از این ماده در بنزین است، بنزن ماده‌ای سرطان‌زا است و از آن در مواد غذایی استفاده نمی‌شود؛ اما بنزوات پتاسیم و بنزوات سدیم ممکن است در مجاورت گرما به بنزن تبدیل شوند که برای انسان بسیار خطرناک است.
آنتی اکسیدانها (اسکوربیک اسید، ویتامین ث، آسکوربات‌ها)
اسید اسکوربیک، ویتامین ث و آسکوربات‌ها از مهم‌ترین آنتی اکسیدانها هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها از اکسید شدن و کاهش کیفیت مواد غذایی جلوگیری می‌کنند. این مواد را معمولا به روغن‌ها، چیپس، پنیر و سیب‌زمینی اضافه می‌کنند.
پروپیونات سدیم
پروپیونات سدیم یکی دیگر از نگهدارنده‌های شیمایی است. این ماده را در دسته‌ی اسید‌های آلی قرار می‌دهند. این ماده به دو نوع طبیعی و صنعتی تولید می‌شود. پروپیونات سدیم برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی در زمان پخت به آن‌ها اضافه می‌شود.
دی استات سدیم
دی استات سدیم که آن را با نام پیماریسین نیز می‌شناسند، یکی دیگر از مواد شیمیایی است که به عنوان نگهدارنده از آن استفاده می‌کنند. این ماده که به صورت یک پودر سفید است قابلیت زیادی برای جذب رطوبت دارد. از این ماده برای جلوگیری از رشد کپک‌ها، مخمرها و بعضی از میکروب‌ها استفاده می‌شود.
سوربات پتاسیم
سوربات پتاسیم یکی دیگر از نگهدارنده‌های شیمیایی است. از این ماده برای جلوگیری از رشد کپک‌ها استفاده می‌شود. از آنجایی که این ماده حلالیت بالایی در آب دارد و همچنین خاصیت نگهدارندگی بالایی دارد، از آن برای نگهداری غذاها بسیار استفاده می‌شود.
نظرات کاربران
سلام به شما کاربر محترم وبسایت پرشین لیدی، خیلی خیلی خوشحال میشیم اگر نظر خودتون رو درباره مقاله بالا برای ما بنویسید. اما لطفا از موارد زیر پرهیز کنید.