ویتامین D ، سلامتی نوزادان و سالمندان

مطمئنا با نام ویتامین D آشنایی دارید و از بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان نیز مطالبی شنیده اید و یا شاید تاکنون کودکان یا افراد بزرگسالی را دیده اید که پاهای هلالی شکل دارند ، دلیل آن چیست؟ آیا هلالی شدن پای افراد به سمت خارج یا داخل یک مسئله ژنتیکی است یا یک کمبود تغذیه ای ؟ با توضیحاتی که در مورد ویتامینD داده خواهد شد این مساله روشن می شود.

ویتامینD را کالسفیرول گویند که از ویتامینهای محلول در چربی است و از راههای مختلفی به بدن می رسد. اصلی ترین راه تأمین ویتامینD برخورد نور ماوراء بنفش آفتاب و تغییرات پیش سازهای زیر پوستی است. این ویتامین از راه مواد غذایی حیوانی نیز تامین می شود ، در گیاهان نیز پیش سازهای تولید کننده ویتامینD موجود است .

پس می بینیم که این ویتامین مهم از راههای زیادی تامین می شود، قرار گرفتن در آفتاب مستقیم حتی به مدت 10 دقیقه در روز، نیاز بدن ما را تامین می کند . این مساله برای کودکان و سالمندان که در منزل نگهداری می شوند و افراد شب کار بسیار اهمیت دارد .

جذب این ویتامین بوسیله چربی ها صورت می گیرد و در خون توسط عامل حمل کننده ویتامینD منتقل می شود ، از اینرو کسانیکه مبتلا به بیماریهای هضمی و جذبی چربی هستند باید به میزان دریافت ویتامین D و عوارض کمبود آن توجه بیشتری بنمایند.

ویتامین D و سلامت نوزاد

برخی از مطالعات احتمال رابطه كمبود ویتامین D و قرار نگرفتن كافی در معرض نور ماوراءبنفش B را مطرح كرده‌اند. در كشورهایی مانند اسكاتلند كه شیوعكمبود ویتامین D در كودكان باعث ضعیف شدن استخوان‌ها و قرارگیری آنها در معرض آسیب می‌شود. میزان پایین ویتامین D در طول حاملگی و اوایل كودكی باعث افزایش خطر حساسیت‌های غذایی، آسم و حتی MS می‌شود.

میزان ویتامین D لازم برای نوزادان 400 واحد (10 میكروگرم)‌ در روز است. براساس مطالعه‌ای كه در آتلانتا سال 2009 صورت گرفت، معلوم شد فقط 3 تا5 درصد نوزادانی كه با شیر مادر تغذیه می‌شوند و 20 تا 37 درصد كودكانی كه با فرمولا تغذیه می‌شوند، ویتامین D كافی دریافت می‌كنند.

كمبود ویتامین D در كودكان باعث بیماری ریكتز می‌شود. ویتامین D از طریق پوست نیز ساخته می‌شود ولی برای این كه ویتامین D در پوست ساخته شود، باید پوست انسان به مدت كافی در معرض نور خورشید قرار گیرد.

بعضی از افراد به علت ترس از سرطان پوست كمتر خود را در معرض نور قرار می‌دهند، بیماری ریكتز در دوره انقلاب صنعتی بریتانیا ظهور كرد چراكه دود ناشی از كارخانجات جلوی نور خورشید را می‌گرفت و كودكان بیشتر طول روز را در كارخانجات، دور از نور خورشید مشغول كار بودند.

یك‌چهارم از ویتامین D مورد نیاز بدن توسط رژیم غذایی تامین می‌شود. ویتامین D در ماهی‌های روغنی و تخم‌مرغ وجود دارد البته ممكن است رژیم غذایی افراد فاقد مقادیر كافی از این گروه از غذاها برای تامین ویتامین D باشد.

در بیشتر مواقع توصیه‌های لازم به خانم‌های باردار برای مصرف مقادیر كافی ویتامینD مورد توجه قرار نمی‌گیرد، چراكه بیشتر توجه به مصرف فولیك اسید كه از نقایص عصبی در نوزاد جلوگیری می‌كند معطوف شده است.

حتی هنوز در مورد میزان مناسب ویتامین D در دوره بارداری شك و شبهه وجود دارد. در مطالعه‌ای كه بتازگی روی 350 زن حامله بین هفته 12 و 16 حاملگی انجام شد، مقادیر 4000 واحد را برای حفظ متابولیسم طبیعی در این خانم‌ها بدون عوارض جانبی توصیه كرد.

عوارض کمبود ویتامینD

بیماری اصلی حاصل ویتامینD، راشیتیسم یا نرمی استخواناست . این بیماری در اثر کمبود کلسیم و فسفر در زمان رشد استخوانها در کودکان است. این عوارض در استخوانهای اصلی و بلند رخ داده و فرد دچار درد و سستی عضلات می شود. به دلیل اینکه استخوانها دارای املاح کمتری هستند ، وزن را تحمل نمی کنند و انحنا می یابند. عوارض دیگر، تشکیل برجستگیهای دکمه مانند برروی ستون فقرات ، جمجمه بزرگ و سینه برجسته می باشد ، مچ دست و پا پهن می شود که از علائم اولیه و قابل تشخیص توسط رادیوگرافی است . این بیماری در کشورهای فقیر ، چین ، نیجریه و بنگلادش شایع است در ایران نیز موارد آن کم نیست ولی در سالهای اخیر به دلیل افزایش آگاهی والدین کمتر دیده می شود . در بزرگسالان کمبود ویتامینD عارضه استئومالاسی را در پی دارد . کاهش تراکم استخوانی موجب بروز دردهای شدید در قسمت کمر و پا می شود که بروز شکستگی سریع در استخوانهای دراز و ضعف عضلانی از عوارض آن است . دریافت ویتامینD به همراه کلسیم و فسفر، راه درمان این عارضه است .

استئوپروزیا پوکی استخوان یکی از بیماریهایی است که بسیاری از سالمندان خصوصا زنان بدان مبتلا می شوند در این بیماری استخوان از داخل تخلیه می شود و املاح استخوانی کاهش می یابد . عامل اصلی تاثیرگذار تغییرات هورمونی بدن است. در این بیماری میزان ویتامینD کاهش می یابد ولی درمان با ویتامینD تاثیر چندانی ندارد. تنها می توان توصیه کرد برای پیشگیری از ابتلا ، از دوران جوانی میزان کافی کلسیم و فسفربه همراه ویتامینD مصرف شود. میزان مورد نیاز ویتامین Dدریک فرد بالغ 10میکروگرم است . میزان نیاز در کودکی خیلی بیشتراست و با افزایش سن در دوران پیری نیز نیاز فرد بالا می رود .

دریافت ویتامینD و كلسیم موجب افزایش قدرت و هماهنگی عضلات ، در افراد بالای 65 سال می شود .

ضعف عضلات در بسیاری از سالمندان موجب عدم توانایی در راه رفتن می شود آنان گاهی حتی قدرت بلند شدن از صندلی را ندارند . دلیل عمده ناتوانی عضلات سطح پائین ویتامین Dاست . در صورتیكه میزان هیدروكسی ویتامینD در خون كمتر از 50 نانومول در لیتر باشد، عضلات هماهنگ عمل نمی كنند و با میزان كمتر از 30، قدرت عضلات كاهش می یابد و فرد دچار ناتوانی می گردد.

ویتامین D و بیماری قلبی

سطوح پایین ویتامین D با خطر بیشتر ابتلا به حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری قلبی مرتبط است. با وجود این، روشن نیست که چه میزان افزایش ویتامین D منجر به کاهش خطرات قلبی شده و چه مقدار ویتامین D مورد نیاز است. در واقع سطوح بسیار بالایی از ویتامین D در خون می تواند به رگهای خونی و قلب ، از طریق افزایش میزان کلسیم در جریان خون آسیب برساند.

ویتامین D سلامت استخوان را افزایش می دهد

ویتامین D برای داشتن استخوان هایی قوی، بسیار مهم است از دوران کودکی تا پیری . کمک می کند تا بدن کلسیم را از مواد غذایی جذب کند . در بزرگسالان مسن تر، دوز روزانه “D” و کلسیم ، به پیشگیری از شکستگی استخوان ها کمک می کند. کودکان به “D” برای ساختن استخوانهای قوی و جلوگیری از نرمی استخوان که عامل کج شدن پاها و استخوان های ضعیف است، نیازدارند . اضافه کردن ویتامین به شیر کمک کرده تا این اختلال تقریبا از بین برود .

یک عامل در زوال عقل؟

درافراد مسن تر بیشتر احتمال دارد که سطح ویتامین D خیلی کم باشد. محققان دریافتند که افراد مسن با کمبود سطح ویتامین D در تست های حافظه، توجه، و استدلال در مقایسه با افرادی که به اندازه کافی ویتامین D در خون آنها وجود داشته ضعیف تر عمل کردند . با این حال باید مطالعات بیشتری برای اثبات اینکه آیا قرص مکمل ویتامین D می تواند به جلوگیری از زوال عقل یا کاهش کند ذهنی کمک کند یا نه انجام شود

ویتامین D و بیماری MS

Multiple sclerosis (MS) در نواحی خط استوا شایع تر است. برای سالها، کارشناسان به ارتباطی بین نور خورشید، ویتامین D، و این اختلال خود ایمنی که باعث آسیب رسیدن به اعصاب است، مشکوک بودند . مطالعات جدید نشان می دهد که این بیماری ناشی از یک ژن نادر است که منجر به سطح پایین ویتامین D و در نتیجه ریسک بالاتری از MS می شود . با این وجود ، شواهد کافی برای توصیه ویتامین D برای پیشگیری یا درمان MS وجود ندارد.

ویتامین D و دیابت

برخی مطالعات ارتباطی بین سطح پایین ویتامین D و دیابت نوع 2 نشان داده اند ، دیابت نوع 2 ،نوع رایج تر این بیماری اختلال قند خون است. بنابراین، آیا افزایش سطح ویتامین D می تواند به از بین بردن این بیماری کمک کند؟ دلایل کافی برای پزشکان وجود ندارد که مصرف این مکمل را برای جلوگیری از دیابت نوع 2 توصیه کنند . چربی اضافی ممکن است نقشی در ابتلا به دیابت و سطح پایین ویتامین D بازی کند !1

ویتامین D و کاهش وزن

مطالعات نشان داده اند که افرادی که چاق هستند اغلب دارای سطح پایین ویتامین D در خون هستند . چربی بدن ویتامین D را به تله می اندازد و آن را کمتر در دسترس بدن قرار می دهد . کاملا مشخص نیست که آیا چاقی به خودی خود باعث کمبود سطح ویتامین D می شود و یا علت دیگری دارد . اما یک مطالعه کوچک نشان می دهد که افزودن ویتامین D در رژیم غذایی کالری محدود، ممکن است به افراد چاق با سطح پایین ویتامین D کمک کند که آسان تر وزن کم کنند .

کمبودویتامین “D” و افسردگی

ویتامین D نقش مهمی در رشد و عملکرد مغز ایفا می کند . یک مطالعه امیدوار کننده نشان داد که دوزهای زیادی از ویتامین D می تواند علایم افسردگی خفیف را کاهش دهد. اما مطالعات دیگر نتایج مختلفی دربر داشته است.

اکثر افراد با سطح ویتامین D پایین خون ، دارای هیچ نشانه ای نیستند.کمبود شدید در بزرگسالان می تواند منجر به نرمی استخوان شود که osteomalacia نامیده می شود.علائم عبارتند از: درد استخوان و ضعف عضلانی. در کودکان، کمبود شدید می تواند منجر به نرمی استخوان و مشکلات اسکلتی شود .

دریافت ویتامین D

از آنجا كه اغلب افرادبهمیزان ناكافی ویتامینD از غذا دریافت می كنند ، باید در مقابل آفتاب قرار گیرند تا از این طریق ویتامینD در زیر پوست بدن آنها تولید گردد . قرار گرفتن در برابر آفتاببه طور مستقیم ( نه پشت شیشه ) و به مدت20 دقیقه در مناطق صورت و دستها كافی است .

منابع غذایی ویتامینD بیشتر منابع حیوانی است

روغن کبد ماهی غنی ترین منبع آن است .

ویتامینD به میزانهای متفاوت درکره ، زرده تخم مرغ ، خامه و جگرموجود است .

برای تامین ویتامینD توصیه می شود از منابع غذایی دریایی مثل تن ماهی های مختلف حداقل دوباردر هفته مصرف شود .

چگونه از کمبود ویتامین D در بدن مطلع شویم؟

تست سطح ویتامین D شما

یک آزمایش ساده خون برای بررسی سطح ویتامین D شما ، به نام آزمون 25-هیدروکسی ویتامین D وجود دارد. دستورالعمل جاری موسسات پزشکی مقدار 20 نانوگرم در هر میلی لیتر (ng / ml) را به عنوان میزانی برای سلامت استخوانها و سلامت کلی در نظر می گیرد . با این حال، برخی از پزشکان می گویند باید سطح بالاتری را درنظر گرفت ، حدود 30 نانوگرم / میلی لیتر ، تا بتوان از همه فواید ویتامین D بهره مند شد .

منبع از تبیان